طی سال های اخیر، با ظهور رویکردهای نوین هوش مصنوعی و جهش به سمت درک دانش بشری توسط روش های یادگیری عمیق، چشم انداز جدید و جذابی به سوی توسعه هوشمند کسب و کارها ایجاد شده است. در دهه های 80 و90 میلادی، دیجیتال سازی فضای کسب و کار و استفاده حداکثری از سیستم های اطلاعاتی سازمانی، به یک راهبرد قطعی و خدشه ناپذیر برای مدیران سازمان ها تبدیل شده بود. همین رویکرد، منجر به استقرار وسیع پایگاه های داده، تولید و مصرف داده های عظیم و ایجاد زیرساخت های گسترده ذخیره و تبادل داده شد که به نوبه خود، بنیان مناسبی را برای پالایش داده ها و ارائه آن به هوش مصنوعی فراهم کرده است.
در طی سال های دهه 2000، با ظهور فناوری های نسل جدید مانند رایانش های ابری، مهواره ای و لبه ای، مدیریت داده های عظیم، رمزارزها و بلاکچین، اینترنت اشیاء صنعتی و اجتماعی، همزادهای دیجیتال، علم داده و تحلیل پیشرفته کسب و کار و در نهایت، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، نیاز به رویکرد مدیریتی و راهبردی جدیدی در سازمان ها برای انطباق با ترکیب این فناوری ها احساس شد. این نیاز جدی به تغییر در نهایت منجر به ابتکارات و خلاقیت هایی در جهت یکپارچه سازی فناوری های نوین و فرآیندهای سازمانی شدند که در نهایت تحت عنوان تحول دیجیتال در صنعت و کسب و کار شناخته می شود.
تحول دیجیتال عبارت است از بازطراحی مدل کسب و کار و بهبود کیفی فعالیت ها و فرآیندها بصورتی که امکان انطباق فناوری های نوین و ترکیب آنها با یکدیگر در فرآیندهای جدید کسب و کار به وجود آید. این تحول طی سالهای دهه 2010 الی 2020 ادامه یافت و مورد توجه قرار گرفت.
با ظهور نسل های جدید یادگیری عمیق و یادگیری انتقالی در هوش مصنوعی، امکان فراگیری و درک داده ها برای الگوریتم های نوین فراهم شد. همچنین توانمندی تولید داده و مکالمه با انسان نیز به واسط توسعه نوآورانه الگوریتم ها فراهم گردید. با ترکیب و توسعه گسترده این روش های یادگیری، از ابتدای دهه 2020، هوش مصنوعی امکان درک، مکالمه و تعامل مستمر با انسان را پیدا کرده است که تحت عنوان هوش مصنوعی مولد شناخته می شود.
نسل جدید هوش مصنوعی با اتکا به دانش گسترده و توانایی انجام وظایف متنوع، این قابلیت را برای سازمان ها و مدیران فراهم کرده است که همکار و مشاور آنها در اغلب فعالیت های تولیدی و خدماتی شود و به واسطه آن، سازمان ها از زیرساختی که طی دوره تحول دیجیتال ایجاد کرده اند، حداکثر استفاده و بهره برداری را نمایند.
در حقیقت، ترکیب نسل جدید فناوری هوش مصنوعی با دیگر فناوری های تحول دیجیتال، منجر به شتاب دهی فعالیت های کسب و کار شده است و سازمان ها طی سال های آتی، از تحول دیجیتال مبتنی بر فناوری های گوناگون، به سمت شتاب دهی دیجیتال مبتنی بر هوش مصنوعی حرکت خواهند کرد. بهمین جهت، هوش مصنوعی به عنوان رکن اساسی فعالیت های فناوری محور سازمان شناخته شده و دیگر فناوری ها، بر اساس قابلیت و توانمندی خود در پاسخگویی به هوش مصنوعی، به کمک آن آمده و منجر به سودآوری پرشتاب در دهه آینده خواهند شد.
خلاصه ای از مسیر تکامل دیجیتال سازمان ها و حرکت به سمت شتاب دهی دیجیتال در تصویر زیر ارائه شده است:
آشنایی با شتاب دهی دیجیتال و آگاهی سازی سازمان ها نسبت به نقش هوش مصنوعی در این مسیر، پیش نیازی اساسی برای تحول کسب و کار و حرکت پرشتاب به سمت بهره گیری از قابلیت های صنعت نسل پنجم خواهد بود.
دکتر ایمان رئیسی وانانی
نایب رئیس هیات مدیره فرآگاه